Johan Rudolf Thorbecke, architect van de vernieuwing

Hoewel meer kundige bestuurders hun aandeel leverden in de wijziging van de Grondwet, kan de liberaal Thorbecke (1798-1872) zonder concurrentie gelden als de grondlegger van de moderne Nederlandse democratie. Hij had als hoogleraar in Leiden een wetenschappelijke achtergrond en in eerste instantie waren zijn opvattingen weinig vernieuwend.

Eenmaal gekozen in de Tweede Kamer ontwikkelde hij een zuiver besef van geleidelijke hervorming van het staatsbestuur. Hij kwam, samen met acht medestanders, in 1844 met een voorstel voor een grondwetswijziging. Dat werd weggestemd. Onder druk van de revoluties die in 1848 in Europa de kop opstaken, vroeg koning Willem II aan Thorbecke om zijn voorstellen alsnog uit te werken. Na de invoering van ‘zijn’ grondwet was Thorbecke meermaals minister en leidde hij drie kabinetten.